W Kościołach chrześcijańskich biskup to zwierzchnik będący zastępcą oraz wysłannikiem samego Jezusa Chrystusa. Duchowny ten posiada pełnię sakramentu święceń m.in. w Kościele rzymskokatolickim i prawosławnym. Podczas sprawowania liturgii oraz obrzędów, biskup powinien nosić określone szaty liturgiczne oraz akcesoria biskupie. W tym artykule przedstawiamy elementy, po których można rozpoznać biskupa.
Urząd biskupi w Kościele Katolickim – co warto wiedzieć?
Zgodnie z Bożym prawem biskupi są następcami Aniołów – zostają nimi w momencie święceń na mocy biskupiej konsekracji, podczas której udzielany jest im Duch Święty przez innych biskupów. W tej chwili stają się oni pasterzami ludu Bożego, ponieważ przyjmują sakrament święceń w stopniu episkopatu. Posiadają oni trzy główne obowiązki: nauczanie, uświęcanie i rządzenie. Zadania te należą w pełni do diecezjalnego biskupa, wspomaganego przez biskupa pomocniczego.
Kodeks Prawa Kanonicznego stworzony w 1983 roku wskazuje podział biskupów. Na podstawie zapisów w nim zawartych można wskazać dwie kategorie prawne: biskupów diecezjalnych, którzy są biskupami we własnej diecezji, oraz biskupów tytularnych. Drugi rodzaj biskupów nie posiada własnej diecezji – określani są oni mianem biskupów pomocniczych. Należą do nich również kapłani pracujący w Kongregacjach Watykańskich, przy Konferencjach Episkopatu, jak również biskupi pozostający w stanie spoczynku.
Przegląd akcesoriów biskupich
Sprawowanie liturgii i obrzędów wiąże się z koniecznością ubrania przez biskupa odpowiednich szat liturgicznych oraz założenia wszelkich niezbędnych akcesoriów. Powinny być one wykonane z wysokogatunkowych materiałów, stworzone z troską o najdrobniejsze detale. Takie akcesoria dla biskupa prezentuje HolyArt.pl!
Szaty biskupa
Niektóre szaty dla duchownych posiadają elementy wspólne dla diakona, prezbitera i biskupa. Wśród nich można wymienić albę, czyli długą, białą szatę do kostek charakteryzującą się długimi rękawami. Stuła stanowi natomiast szeroką, długą wstęgę – to odznaczenie wszystkich duchownych, które symbolizuje godność urzędu kapłańskiego i wiążącą się z nim władzę. Elementy ubioru kapłańskiego, które mogą być noszone tylko przez biskupów prezentujemy w dalszej części artykułu.
Nakrycie głowy biskupa – mitra
Liturgiczne nakrycie głowy biskupa określane jest mianem mitry. To uroczysty element stroju, który składa się z dwóch trójkątów połączonych opaską, cechujący się dwoma wiszącymi z tyłu taśmami. Warto wspomnieć, że wraz z biegiem czasu mitra zmieniała swój wygląd – przybierała różne formy oraz posiadała inne zdobienia. Można tutaj podać za przykład okres baroku, kiedy biskupi mogli używać trzech rodzajów mitry: pretiosa, auriphyrygiata oraz simplex. Aktualnie duchowni uprawnieni są do używania tylko jednej mitry – ozdobnej lub zwykłej – a wybór ten zależy od rodzaju liturgicznej celebracji.
Piuska nakrywająca czubek głowy
Okrągła czapeczka o niewielkich rozmiarach, posiadająca na środku małą pętelkę, to piuska – nakrywa ona czubek głowy biskupa zarówno podczas liturgii, jak i poza nią. Piuska symbolizuje obłok Bożej Obecności oraz Bożej opieki nad osobą ją noszącą.
Paliusz
Paliusz stanowi noszony na ramionach pas z białej wełny, ozdobiony sześcioma wszytymi czarnymi krzyżami równoramiennymi. Jest on zakończony czarnymi, jedwabnymi fragmentami. Ten element podkreśla funkcje i władze kapłana w zgromadzeniu, a także wskazuje na łączność ze Stolicą Apostolską.
Pektorał
Znak opieki Jezusa i przypomnienie o istocie głoszenia wieści o ukrzyżowaniu Zbawiciela – tym właśnie jest pektorał. Noszenie tego krzyża na sercu stanowi od XVI wieku obowiązek każdego biskupa.
Pastorał
Pastorał stanowi najstarszy znak siły i władzy – to laska używana przez biskupa podczas liturgii. Kapłan może go używać jedynie we własnej diecezji, a poza nią może tego dokonać tylko po uzyskaniu zgody miejscowego biskupa.
Pierścień na serdecznym palcu prawej dłoni
Jednym z symboli władzy biskupiej jest pierścień biskupi. Noszony na serdecznym palcu prawej dłoni stanowi on znak zaślubin biskupa z diecezją, oznakę wierności. Jego kolista forma wskazuje natomiast na wieczność. Chociaż kiedyś pierścień noszony był tylko podczas czynności liturgicznych, w 1984 roku wprowadzono zmiany – biskupi mają obowiązek noszenia go każdego dnia, w czasie każdej liturgii, jednak z wyjątkiem Wielkiego Piątku.
Wszystkie powyższe akcesoria biskupie pozwolą na rozpoznanie biskupa. Zarówno szaty liturgiczne, jak i pozostałe elementy przepełnione są niezwykle bogatą symboliką. Wymienione akcesoria podkreślają wagę pełnionego urzędu.
