Każdy człowiek przynajmniej raz spotkał się w życiu z terminem: „polityka społeczna”. Jednak każdy rozumie to pojęcie inaczej. Dla niektórych są to wszystkie daniny socjalne od państwa, dla innych wszelka pomoc udzielana przez pracowników ośrodków pomocy społecznej, jeszcze dla innych to po prostu polityka wobec obywateli. A jak jest naprawdę? Przyjrzyjmy się naukowym definicjom pojęcia „polityka społeczna”.
Polityka społeczna – definicje
Istnieje kilka naukowych definicji polityki społecznej, które znajdziemy w różnych podręcznikach. W dodatku, niektóre źródła rozdzielają politykę społeczną, rozumianą jako sferę działań politycznych, oraz politykę społeczną jako typ dociekań naukowych. Według Wikipedii jest to „przyjęty i realizowany przez władzę publiczną i organizacje pozarządowe zespół długofalowych działań na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych.” Jest to także dziedzina nauk społecznych zajmująca się teorią polityki społecznej. Pozostałe definicje odnoszą się jednak do polityki społecznej „praktycznej”, czyli tej nienaukowej.
Zacznijmy od definicji wywodzących się z kręgów niemieckojęzycznych. Według Wagnera polityka społeczna to „polityka państwa, która za pomocą ustawodawstwa i administracji zwalcza niedomagania w dziedzinie procesu dystrybucji.”. Sombart uważa, że są to „środki polityki gospodarczej, które mają na celu lub pociągają za sobą zachowanie, wspieranie lub tłumienie pewnego systemu gospodarczego lub jego części.”. Von Bortkiewicz definiuje politykę społeczną jako „wyrażone w ustawodawstwie i administracji stanowisko państwa wobec antagonizmów społecznych”.
W obszarze anglojęzycznym definicje skupiają się na trochę innych aspektach. Według Macbeath polityka społeczna to właściwe uporządkowanie sieci relacji między mężczyznami i kobietami żyjącymi razem w społeczeństwie. Hegenbuch uważa, że naczelnym motywem polityki społecznej jest pragnienie zapewnienia każdemu członkowi wspólnoty pewnych minimalnych standardów i możliwości. Boulding twierdził, że celem polityki społecznej jest budowanie tożsamości jednostki w ramach pewnej wspólnoty, z którą jest związana.
W Polsce politykę społeczną definiowano jeszcze inaczej. Szymański uważał, że celem polityki społecznej jest określenie właściwego stosunku między pracodawcami i pracobiorcami. Różni się od opieki społecznej tym, że dotyczy masy, a nie jednostki. Zawadzki definiował jej cele jako podnoszenie dobrobytu warstw pracujących przy umiarkowanej demokratyzacji stosunków społecznych. Według Sieńko polityka społeczna powinna kierować procesami społecznymi tak, aby stworzyć człowiekowi warunki życia i pracy takie, aby mógł realizować swoje osobiste cele, a jednocześnie znajdować motywację do pracy na rzecz społeczeństwa.
Cele polityki społecznej
Jak widać w powyższych definicjach, koncentrują się one na kilku głównych zagadnieniach, które mogą być realizowane dzięki polityce społecznej. Są to:
- bezpieczeństwo socjalne – czyli zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, bezrobocie, inwalidztwo, starość, śmierć),
- inwestycje w człowieka – czyli tworzenie równych szans dla rozwoju ludzi i kształcenia młodego pokolenia,
- ład społeczny – czyli stabilizacja życiowa ludzi, współpraca w osiąganiu celów i tolerancja różnic między nimi,
- życie rodzinne – zapewnienie poczucia bezpieczeństwa rodzinom podczas procesu wychowywania przyszłych pokoleń.
