Fot. Muzeum Miejskie w Wadowicach.
Dzisiaj zapraszamy naszych czytelników na dwie tatrzańskie wyprawy, które w towarzystwie swojego opiekuna ks. Władysława Świżka, wikariusza i katechety, odbyli druhowie z wadowickiego oddziału Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży. Fragmenty Kroniki Domu Katolickiego opisują i bogato ilustrują wakacyjne obozy wędrowne z lat 1934 i 1935.
„Obóz Wędrowny” w dniach 24 – 29 czerwca 1934 roku, podczas którego druhom z Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży towarzyszył ks. Świżek, rozpoczął się w Wadowicach a jego celem były tatrzańskie szczyty i doliny. Trasa wyprawy członków KSM wiodła przez leżącą na zboczach Gubałówki najwyżej w Polsce położoną wieś Ząb (przed kościołem w tej miejscowości druhowie zrobili sobie pamiątkowe zdjęcie) do schroniska KSM – domu „Orłów” w Poroninie. Tutaj uczestnicy obozu mieli okazję spotkać się z góralami – wieczornica była okazją wysłuchania góralskich śpiewów i „sabałowych bajań” a także obejrzenia tańców przy wtórze skrzypków. Dalej szlak wiódł już w Tatry – Giewont, Hala Gąsienicowa, Dolina Roztoki, Dolina Pięciu Stawów, Morskie Oko, Żabi Staw i Czarny Staw. Powrót do Wadowic nie był już tak uciążliwy jak wędrówka po tatrzańskich szlakach – z Morskiego Oka druhów z KSM zabrał w „rodzinne strony” automobil.
Więcej informacji zachowało się z „Obozu Wędrownego” w 1935 roku, również z udziałem ks. Świżka, – obok bogatej dokumentacji fotograficznej zachowała się bowiem również pisana relacja z tego wydarzenia:
W dniach od 30.VI. do 6.VII. urządził Oddział KSM w Wadowicach obóz wędrowny w Tatry. Punktem wyjścia był dom „Orłów” w Poroninie. W ciągu wędrówki zwiedzili druhowie Muzeum Kasprowicza na Harendzie, odnowiony kościół w Zakopanem, przeszli przez najpiękniejsze doliny w Tatrach t.j. Białego, Strążyską oraz Kościeliską. Podziwiali pełne czaru jeziora i stawy tatrzańskie jak: Staw Smreczyński, Czarny Staw pod Kościelcem. Pięć stawów polskich i Morskie Oko. Przeszli szczyty Świnicy, Koziego Wierchu, Granatów, Miedzianego i Czerwonych Wierchów – Niżej umieszczone zdjęcia zdradzają choć w części piękno przebyłych [oryg.] szlaków obozowej wędrówki.
Czym było Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży i jaką rolę w jego funkcjonowaniu odegrał ks. Świżek?
Ks. Władysław Świżek przybył do Wadowic w 1933 roku jako młody kapłan (święcenia kapłańskie przyjął cztery lata wcześniej). Przez cały niemal pobyt w parafii pracował jako katecheta – uczył religii w szkole zawodowej (1934 – 1938) a przez rok także w szkole męskiej (1936/1937). Szkoła zawodowa, nosząca oficjalną nazwę Publicznej Szkoły Dokształcającej Zawodowej Nr 1 męskiej im. Stanisława Sobińskiego w Wadowicach, borykała się z problemami zarówno lokalowymi jak i w zakresie kadry nauczycielskiej. W latach 30. mieściła się w budynku magistratu a praktycznego zawodu uczyło się tam ok. 200 uczniów – byli to przyszli drukarze, rymarze, blacharze, krawcy, szewcy, rzeźnicy i masarze, kupcy oraz elektromonterzy. Być może praca z tą, starszą już młodzieżą była dla ks. Świżka dodatkową motywacją do współpracy z organizacjami katolickimi funkcjonującymi przy wadowickiej parafii, a wkrótce koordynowania ich różnorodnej działalności.
Ks. Świżek doprowadził przede wszystkim do rozwoju istniejącego przy parafii od 1917 r. Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej. Stosunkowo nieliczna organizacja (w 1933 r. liczyła zaledwie 31 członków) rozrosła się do 120 druhów w roku 1936 rozwijając swoją działalność na różnych polach.
Pod koniec swej bytności w Wadowicach (1938 rok) kapłan zorganizował przy pomocy wadowickich studentów sekcję Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, której członkowie animowali działalność wadowickiego KSMM. Miejscem, które stało się centrum życia organizacji kościelnych był Dom Katolicki, oddany do użytku w roku 1935. Obok działalności artystyczno – teatralnej, którą animował prefekt gimnazjalny ks. Edward Zacher, liczne inicjatywy podejmował tam również ks. Świżek. To właśnie on zorganizował w latach 1936 – 1937 misterium Męki Pańskiej w Sali Domu Katolickiego – wystawiła ją młodzież z KSMM oraz wadowicka sekcja Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie” z udziałem chóru kościelnego.
W 1938 r. w Poroninie, we wspomnianym już domu „Orłów”, odbył się I. Kurs Przodowników KSMM Archidiecezji Krakowskiej. Wśród wykładowców był także ks. Władysław Swiżek, trzy lata wcześniej wybrany na sekretarza okręgu wadowickiego KSMM. W 1956 roku kapłan wstąpił do zakonu cystersów w Jędrzejowie przyjmując imię Klemens. Zmarł w 1990 roku.
Jedną z form działalności wśród młodzieży były organizowane przez Stowarzyszenie wyprawy – Kronika Domu Katolickiego dokumentuje właśnie dwa takie „Obozy wędrowne” z lat 1936 – 1937.
Wszystkie fotografie umieszczone w niniejszym artykule pochodzą ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Wadowicach.
Bibliografia:
Źródła
Kronika Domu Katolickiego
Prasa
„Dzwon Niedzielny”, r. XIV, nr 2, 1938, s. 26.
„Młodzież Polska. Miesięcznik Katolickiego Stowarzyszenia Mlodzieży Męskiej Archidiecezji Krakowskiej”, r. XVII, 1935, s. 14.
„Młodzież Polska. Miesięcznik Katolickiego Stowarzyszenia Mlodzieży Męskiej Archidiecezji Krakowskiej”, r. XX, 1938, s. 15.
Opracowania
Gil H. Cz. OCD, Wadowickie muzy 1918 – 1939, „Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny” nr 10, 2006, s. 39.
Gil H. Cz. OCD, Protokoły z zebrań wadowickiego oddziału Katolickiego Stowarzyszenia Mężów 1935–1939, „Nasza Przeszłość”, t. 102, 2004, s. 5-65.
Gil H. Cz. OCD, Życie religijne w Wadowicach 1918–1939, „Nasza Przeszłość”, , t. 100, 2003, s. 9-75.
Dziedzic S., W Wadowicach, gdzie „wszystko się zaczęło”, „Niepodległość i Pamięć”, 21/3-4, 2014, s. 215.
Studnicki G., Kto był kim w Wadowicach?, Wadowice 2004, s. 249.
Studnicki G., Zarys dziejów oświaty i szkolnictwa w Wadowicach, Wadowice 1996, s. 78, 160-162, 175.
K. Świżek, Wspomnienia z Wadowic, „Nadskawie”, 1985/86.
